Bitcoin uit beeld, maar techniek erachter in opmars

De bitcoin was een hype en verdween langzaam naar de achtergrond. Maar de achterliggende technologie heeft nog steeds veel te bieden. De blockchain wordt onzichtbaar onderdeel van allerlei opslagsystemen waarbij betrouwbaarheid telt. Is dat nou een revolutie?

De bitcoin kwam, zag en verdween. Voorstanders hadden nog wel de grootste voorspellingen gedaan: banken zouden gaan verdwijnen en allerlei systemen zouden worden vervangen door een decentrale blockchain. Maar uiteindelijk leek alles te blijven zoals het was. Geen zorgen, in dit stuk gaan we niet met technische termen strooien. Dat is ook niet nodig om te kijken hoe het met de blockchain staat. Is die dan nog niet dood en begraven? Zeker niet.

Techniek biedt garantie
De blockchain is een knap bedachte methode om gegevens decentraal te bewaren. Normaal gesproken is er een instantie die jouw gegevens bijhoudt. Je zorggegevens staan bij een zorgorganisatie, het kadaster bewaart vastgoed-gegevens, de bank bewaakt jouw banksaldo. Dat vraagt om vertrouwen in die instanties. Aangezien de bank je saldo beheert, kan die in principe ook je geld afpakken. Dan ben je flink de pineut.

Bij een blockchain is de centrale instantie weggetoverd. Niet één partij beheert de gegevens, maar vele computers overal ter wereld. Die rijgen alle data aaneen in een stevige ketting van blokken met informatie: vandaar de naam blockchain. Dankzij cryptografische versleuteling kan elke computer wel bijdragen aan het geheel, maar kan niemand de bestaande gegevens wijzigen. Je banksaldo in de blockchain is dus onaantastbaar (tenzij je je geld zelf uitgeeft). En dat zonder een toezichthoudende instantie.

Toepassingen te over
Technisch is dat vernuftig. Maar de bitcoin werd ook wel een oplossing op zoek naar een probleem genoemd. Want hoe vaak sjoemelt de bank nou werkelijk met je saldo? Je kunt bankiers boeven vinden, het systeem werkt over het algemeen prima. Toch is de achterliggende techniek baanbrekend, vertelt Jan Veuger, lector blockchain bij Hogeschool Saxion. De blockchain klinkt als een vastomlijnde techniek, maar het is eerder een nieuwe methode om allerlei soorten gegevens vast te leggen. “Daarbij heb je geen vertrouwde tussenpersoon meer nodig. Dat maakt een fundamentele verandering in de maatschappij mogelijk, die al gaande is.”

Die methode om zekerheid te garanderen kan op veel meer worden toegepast dan alleen digitale muntjes. Op cacao bijvoorbeeld. Wil je weten waar je chocoladereep in de supermarkt vandaan komt, en of die wel eerlijk is geproduceerd? Dan ben je nu vaak aangewezen op de gelikte website van de chocoladeverkoper, die bezweert dat alles perfect geregeld is. Maar hoe betrouwbaar is dat nou?

Elke stap vastleggen in een onveranderlijke databank, een blockchain, biedt veel meer zekerheid. Veuger: “Als je het hele proces van het telen tot de verkoop vastlegt in een blockchain, weet je waar die reep vandaan komt, dat het echte chocola is, en dat het meeste geld bij de boeren terechtkomt.” Achteraf de statistieken oppoetsen is er niet meer bij.

Kweek vertrouwen
Vooral bij handelingen die vertrouwen vereisen zoals in de zorg, kan het gebruik van gegevens in een blockchain een hoop gedoe schelen, voorziet Veuger. “Toen ik laatst mijn hypotheek ging oversluiten, was ik maanden onderweg met wel 22 documenten, voor ik de nieuwe hypotheek kreeg.” De nieuwe hypotheek-verstrekker wil allerlei papieren checken en dubbelchecken. Alleen zo weet hij zeker of je echt een inkomen hebt en of je keurig belasting betaalt. Als de gegevens in een blockchain stonden opgeslagen, waren ze onwijzigbaar, en zou de hypotheekverstrekker sneller zeker zijn van zijn zaak. Veuger: “Als het systeem op een blockchain zat, dan had ik binnen 24 uur een nieuwe hypotheek gehad.”

Onzichtbaar aanwezig
Dat klinkt als toekomstmuziek, maar blockchaintoepassingen worden al op allerlei plekken ingezet, vertelt Veuger. “Bij de overslag van containers werkt het bijvoorbeeld heel goed. En in de theaterindustrie wordt het al voor de verkoop van tickets gebruikt.” Doordat artiesten als cabaretier Jochem Myjer hun kaartjes direct kwijt kunnen aan bezoekers, hebben ze geen tussenpartij meer nodig, en wordt er dus ook minder geld afgeroomd. Zo wordt de blockchain onderdeel van steeds meer maatschappelijke systemen. Ook grote banken en overheden kijken naar toepassingen. De opslagmethode dringt zo ongemerkt ons leven binnen, ziet Veuger. “Binnen vijf jaar is de blockchain geaccepteerd.”

Kies het moment
Niet élke administratie kan trouwens beter afgehandeld worden in een blockchain, benadrukt Veuger. Soms is er niks mis met het oude systeem, omdat we het in Nederland prima geregeld hebben. Voor ons is een betaalmiddel buiten banken om bijvoorbeeld niet direct nodig. Elders is de belofte van die toepassing dan weer groter. “In sommige Afrikaanse landen hebben een hoop mensen geen bankrekening, maar wel een telefoon. Daar kun je veel meer bereiken met een digitale munt.”

Blockchain in de Zorg
Een blockchain is dus een online register waarin transacties worden geregistreerd. Er wordt ook wel gesproken over een digitaal gedecentraliseerd grootboek. Iedereen die deelneemt heeft een kopie van het grootboek op zijn computer staan. Iedere transactie, een block, wordt als het ware door alle gebruikers geverifieerd. Hoe goed zou het zijn om blockchain in de zorg toe te passen, waar bekende partijen eigenlijk steeds dezelfde processen uitvoeren en betalingen doen.

Drs. Arjan Eikelenboom van Credits uit London geeft in onze masterclass “Digitalisering+ in de zorg” een groot college over de toepassingsmogelijkheden van blockchain in de zorg. Dat hoef je niet te missen, kijk op de website van vvaabusinessschool.nl. voor verdere informatie over de hele masterclass “Digitalisering+ in de zorg”.

Bronnen: NU.nl, Jan Veuger van Saxion, Arjan Eikelenboom van Credits en Ger Hofstee.